Wanneer reed ik voor het laatst in het donker naar school? Dat moet in 1981 geweest zijn. Het is kwart voor acht ’s morgens, een mistige, windstille ochtend, en ik fiets op mijn remloze fiets (achterrem eraf gehaald toen ik wilde onderzoeken of de binnenband gedraaid zat) (nee, die zat niet gedraaid, er zit een bochel in mijn wiel) richting Waterhuizen, en vandaar langs het kanaal naar Hoogezand. Ik heb een uitnodiging gekregen voor de inhuldiging van Annejoke Smids als Schoolschrijver in Hoogezand.
Links de omgeploegde akkers, naast me de koplampen van auto’s die me tegemoet komen en voorbij razen, en daarnaast het kanaal, de scheepswerven, de fabrieken. De mist hangt laag. Het wordt langzaam lichter. En ineens hoor ik mezelf praten. Alsof ik de omgeving in mijn hoofd moet prenten.
‘Zwarte hijskraan tegen donkere lucht.’
‘Vlucht ganzen boven Harener Wildernis.’
‘Azijngeur vanaf fabriek.’
‘Huisje onder de dijk, bladderende verf, enorme, versierde kerstboom voor het raam.’
‘Moeder met twee dochters.’
‘Gapende bek van grijpding dat zand uit schip ophapt en in silo lost.’
‘Omgeploegd maïsveld. Water in voren. Overlopende sloot. Reiger op lantaarnpaal.’
Hé, denk ik. Zo liep mijn moeder ook te mompelen. In de kleine voicerecorder die ze altijd mee had tijdens de vakanties. Zelf moesten we niet te veel zeggen als we klommen. ‘Spaar je adem!’ Maar zij drukte de knop van haar recordertje in en hijgde: ‘Bloeiende gentianen. Flarden nevel. Geur van sparren en larixen. Taaie, kromme berkenboompjes.’
Het resultaat zagen we een jaar later in de Kampioen.
En jaren eerder moet mijn opa dat ook gedaan hebben. Nou ja. Hij had geen voicerecorder. Hij maakte aantekeningen in kleine boekjes. Maar hij schreef ook. Ik vond een reisverslag in het Huisorgaan van de Oliefabrieken Calvé-Delft, 15 juni 1960 (klik op de foto bovenaan om te vergroten).
En dan ineens ben ik in Hoogezand, waar ouders en kinderen en buurtbewoners zich hebben verzameld op het schoolplein, en waar Annejoke wordt binnengehaald als een koningin. Over de rode loper schrijdt ze de school in, ze wordt toegejuicht, toegezongen, krijgt cadeautjes, krijgt handjes van kleuters, de kinderen van groep 7 en 8 doen een flashmob met boeken in hun hand en ze zingen een prachtig lied. Het feest kan beginnen!
Ik fiets weer terug. Ook fijn.
